De gevangenis betekent isolatie van de buitenwereld. Een contact met die buitenwereld, een gevangene laten merken dat hij/zij niet vergeten is, kan deze isolatie helpen doorbreken. Soms kan zelfs een simpele, vriendelijke postkaart hun moraal weer even boosten. Zo stuurde Joel (antifascistische gevangene in Zweden) bv. volgende boodschap op naar een steungroep voor gevangenen uit Stockholm, naar aanleiding van dat hij de helft van zijn gevangenisstraf al heeft uitgezeten :
“Bedankt voor alle wensen en alle felicitaties voor mijn verjaardag. Bedankt voor de steun tijdens deze eerste twee jaar van mijn straf. Bedankt om de hoop niet te verliezen in mij, ik heb de hoop niet verloren in de strijd en ik zal blijven actief zijn terwijl ik binnen zit, en in minder dan twee jaar zal ik verdergaan waar ik gestopt ben als ik weer buiten ben. Nogmaals bedankt voor alles!”
Naar gevangenen schrijven is een manier om je solidariteit met de gevangene te tonen, en een manier om een sterke beweging uit te bouwen waarin duidelijk getoond wordt dat niemand vergeten wordt eens ze in de gevangenis belanden.
Een brief schrijven naar iemand die je niet persoonlijk kent is moeilijk. Het is begrijpelijk als je niet weet waarover je moet schrijven, het voelt aan alsof er bepaalde zaken zijn waarover je niet kan schrijven, je denkt dat je best niet te veel verteld over allerlei zaken waar je mee bezig bent omdat zij momenteel niet kunnen doen wat ze het liefst doen, je denkt dat gevangenen helemaal niet geïnteresseerd zijn in wat je te zeggen hebt, … . De meeste mensen zitten met deze twijfels.
Wat volgt zijn enkele richtlijnen geschreven door enkele personen die ook met deze twijfels gezeten hebben. Geen vaste richtlijnen, natuurlijk, omdat geen enkele situatie hetzelfde is. Maar deze uitleg kan hopelijk wat mensen overtuigen om dat eerste kaartje te sturen, die eerste korte brief, en zorgt er hopelijk voor dat gevangenen nog meer kaartjes en brieven toegestuurd krijgen!
Eerst en vooral :
Sommige gevangenissen in het buitenland beperken het aantal brieven dat gevangenen kunnen krijgen of schrijven. Elke gedetineerde in een Belgische gevangenis heeft het recht om een onbeperkt aantal brieven te sturen en te ontvangen. Soms moeten gevangenen de enveloppes en postzegels zelf aankopen, en gevangenen zijn meestal geen miljonairs. Verwacht daarom zeker niet noodzakelijk een antwoord, en laat je ook niet demotiveren om brieven te sturen naar (andere) gevangenen! Sommige gevangenissen staan het toe dat er enveloppes of postzegels toegevoegd worden aan jouw brief, zodat de gevangene kan terugschrijven. Probeer er één of twee toe te voegen aan je brieven en vraag dan eens of de gevangene ze gekregen heeft.
Je moet er altijd rekening mee houden dat de post die een gevangene krijgt of verstuurt gelezen kan worden door de gevangenisbewaking! In België wordt de post die gedetineerden van hun familie en vrienden krijgen gecontroleerd om te kijken of er geen verboden voorwerpen of middelen in zitten (bv. geld). De post mag in principe enkel gelezen worden als de gevangenisdirectie vrees voor de orde en veiligheid van de gevangenis. De directeur kan dan beslissen om de brief of bijgesloten voorwerp niet aan de gedetineerde te bezorgen en in bewaring te nemen. Hij moet dit (in theorie) meedelen aan de gedetineerde, welke deze brieven dan krijgt bij zijn vrijlating. De post die een gedetineerde verstuurt wordt in theorie niet gecontroleerd, behalve wanneer de directie vermoedt dat er een gevaar is voor de orde en de veiligheid. Dan kan de post eventueel niet verzonden worden en teruggegeven worden aan de gevangene. Let wel : dit is theorie, niet noodzakelijk de praktijk. Ga er dus ALTIJD van uit dat je briefwisseling gelezen kan worden. In bepaalde gevallen kan de onderzoeksrechter een verdachte verbieden briefwisseling te voeren met bepaalde personen. Brieven van en naar advocaten, consulaten of diplomatieke ambtenaren van de gevangene zijn/haar land mogen NIET gecontroleerd worden.
Schrijven voor de eerste keer :
Als je voor de eerste keer een brief of kaartje stuurt naar een gevangene, hou het dan kort – je wilt niemand overweldigen. Een eerste kaartje kan bv. kort bevatten wie je bent, wat je leuk vindt, wat je doet, … . Als het relevant is kan je schrijven dat je je actief inzet voor een bepaalde groep. Sommige mensen vinden het beter om duidelijk te zijn over je idealen en dergelijke, zodat de gevangenen kunnen kiezen of ze in contact willen blijven met je of niet.
Je kan ze vertellen hoe je over hen gehoord hebt. Als je schrijft naar een gevangene die zijn onschuld staande houdt en je gelooft hem, kan je hem dat schrijven. Het geeft mensen de moed om hun onschuld verder staande te houden. Als de gevangene is gearresteerd omwille van politieke acties is het natuurlijk leuk dat je laat weten dat je hun acties steunt; behandel hen echter niet als martelaars maar als gewone mensen!
In het algemeen moet je je niet te veel zorgen maken over de mogelijkheid dat je ze in een put duwt door verhalen over je dagelijkse leven of andere amusante verhalen; de gevangenis is verschrikkelijk saai en allerlei nieuws dat hen wat doet opleven, over mensen die ze al dan niet kennen, is meestal welkom. Meestal is humor en een verbinding zijn met de buitenwereld, “het normale leven”, via wat je schrijft meer dan welkom!
Stel altijd een paar vragen in het begin, zoals hoe het met ze gaat, wat hun interesses zijn en dergelijke. Probeer dit wel zo algemeen mogelijk te doen zonder dat je te nieuwsgiering overkomt, bedenk namelijk altijd dat ze reageren op een totale vreemdeling. Dit maakt het sturen van een reactie ietswat makkelijker.
VERGEET NOOIT DAT JE CORRESPONDENTIE GELEZEN KAN WORDEN! VERMELD DUS NOOIT IETS DAT DE GEVANGENE, JEZELF OF ANDEREN IN GEVAAR KAN BRENGEN! VERZEND OOK GEEN POLITIEKE LITERATUUR ZONDER HET EERST TE VRAGEN!
Volledig paranoia worden is echter ook geen oplossing; als je met een politieke gevangene schrijft en je bent zelf bezig met politieke acties, EN ze zijn geïnteresseerd erin, kan het goed zijn om ze te vertellen over acties, ze nieuwsbrieven te versturen als ze dat willen, ideeën en strategieën te bediscussiëren.
Bepaalde zaken om rekening mee te houden
⦁ Elke gevangenis heeft regels voor het briefverkeer. Denk hierbij aan bijvoorbeeld beperkingen voor het aantal pagina’s. Zulke informatie kan je meestal vinden in informatiebrochures over de desbetreffende gevangenis. Informeer jezelf of het aantal brieven en postkaarten die gevangenen kunnen krijgen en sturen beperkt is en of het toegestaan is enveloppen en postzegels bij te voegen.
⦁ Het is aan te raden de pagina’s van je brief te nummeren om te voorkomen dat pagina’s verloren gaan. Daarnaast is het handig om er een actuele datum bij te zetten. Op deze manier kom je in ieder geval te weten welke brieven niet zijn afgeleverd en of brieven ter controle tegengehouden zijn. Maak ook een lijst van alle bijlagen, zoals postzegels, brochuren, krantenknipsels en dergelijke.
⦁ Vergeet niet om je terugschrijfadres zowel op de enveloppe als in de brief zelf te vermelden, zeker als je de eerste keer schrijft. Soms krijgen de gevangenen de brief zonder enveloppe in handen.
⦁ Postzegels worden in sommige gevangenissen niet enkel gebruikt om brieven mee te versturen maar ook als betaalmiddel. Er zijn gevangenissen die postzegels dus verwijderen uit de enveloppe als ze er los bijgevoegd zijn (als het al niet gewoonweg verboden is om ze te ontvangen). De veiligste gok om te maken zijn dus enveloppes bij te voegen met je adres en de postzegels al op. Schrijf voor de zekerheid (je weet nooit) je adres met potlood op de enveloppe, voor als de gevangene een andere, belangrijkere brief naar iemand anders eerst wil versturen.
⦁ Sommige gevangenissen hebben regels die bepaalde soorten beeldspraak verbieden. Hier kunnen politieke symbolen (zoals een omcirkelde A) ook onder vallen. Zeker in Amerika zijn er een hoop gevangenissen waar bendegerelateerde symbolen verboden zijn. De omcirkelde A valt hier ook onder.
⦁ Een brief of kaart opsturen naar een ander continent is voor sommigen nog een extra stap om te zetten, aangezien velen nog nooit een brief verstuurd hebben naar bv. de Verenigde Staten. Als je wil corresponderen met een gevangene daar, kan je ook contact opnemen met een steungroep specifiek voor de gevangene of een lokale gevangenensteungroep die een campagne rond de gevangene heeft opgezet, en ze voorstellen of het mogelijk is dat je hen mails stuurt die zij kunnen uitprinten of overschrijven en opsturen naar de gevangene.
⦁ Postkaarten (zeker handgemaakte) kunnen uit elkaar gehaald worden om te controleren of er iets tussen lagen papier verstopt zit (bv. drugs).
⦁ Laat je niet meteen ontmoedigen als je geen antwoord krijgt, dit kan aan verschillende zaken liggen en niet noodzakelijk aan dat de gevangene je brieven niet apprecieert. Zo kan het zijn dat de brief niet is aangekomen, dat de gevangene zoveel brieven ontvangt dat hij/zij niet de tijd heeft om iedereen terug te schrijven, dat het aantal brieven beperkt is, dat ze geen toegang hebben tot goed schrijfmateriaal, dat ze niet de vaardigheid hebben om een brief te schrijven, … .
⦁ Zorg uiteraard dat je brief voldoende gefrankeerd is en dat de volledige naam van de strafinrichting en de gevangene vermeld wordt. Hou er rekening mee dat een gevangene plots verplaatst kan worden (zeker als de gevangene ‘opstandig’ is).
⦁ Maak nooit een belofte die je niet kan waarmaken. Je kan steun aanbieden aan een gevangene, maar je moet realistisch blijven over wat je juist kan aanbieden. Het is belangrijk om te zorgen dat de gevangene de hoop niet verliest, maar het is destructief om illusies te creëeren dat je bv. “hun naam kan zuiveren”. Als een gevangene gelooft dat je meer doet voor hen dan wat mogelijk is, kan dat leiden tot iemand die zich nog eenzamer en gedesillusioneerd voelt.
Andere praktische steun
Naast brieven schrijven kan je gevangenen natuurlijk nog op andere manieren ondersteunen. Zo kan je geld overmaken naar de gevangene zijn bankrekening in de gevangenis zodat hij/zij bepaalde zaken (“luxeproducten”) kan aanschaffen, zoals toiletgerief, schrijfgerief, rook- en etenswaren, belwaarde, … .
Gevangenissen hebben ook verschillende regels over wat een gevangene kan ontvangen en wat niet. Als je meer opstuurt dan enkel een brief, vermeld dan duidelijk in het begin van de brief een lijst van wat je allemaal hebt meegestuurd. Zo weet de gevangene en jij of er bepaalde zaken niet bezorgd zijn. Het beste is om eerst aan de gevangene te vragen (of jezelf te informeren bij een gevangenensteungroep) wat hij/zij wel of niet kan ontvangen en nodig heeft. De kans is ook kleiner dat een cipier zaken achterhoudt als hij meteen ook ziet dat er een duidelijke lijst is bijgevoegd van de zaken die meegestuurd zijn.
Als je een gevangene wilt bezoeken, vraag dit dan eerst aan hen of hun persoonlijke steungroep om te vragen of dit ok is! Gevangenen hebben recht op een beperkt aantal bezoeken per week (bv. vier uur bezoek per week). Informeer je ook hoe het juist werkt in de betreffende gevangenis! In een bepaalde gevangenis in België kunnen bv. bloed- en aanverwanten in de rechte lijn, de voogd, echtgenoot, broers, zussen, ooms en tantes op bezoek komen, voor alle andere personen moet de gedetineerde vooraf een schriftelijk verzoekschrift indienen bij de directie. De directie laat dan weten of het nodig is een bewijs van goed gedrag en zeden mee te brengen. Bezoeken die niet aangevraagd zijn of waarvoor de directie zijn toestemming (nog) niet gegeven heeft, worden zonder meer geweigerd, zelfs wanneer de bezoeker zich bij de poort aanmeldt. Je dient steeds je identiteitsbewijs mee te hebben. Het aantal personen die op bezoek kan komen is ook beperkt (tot bv. maximum drie volwassen personen).
Als je op bezoek gaat zal je je eerst moeten aanmelden, een foto laten nemen, handtassen, gsm’s en dergelijke opbergen en door een metaaldetector moeten gaan. Je kan ook gefouilleerd worden. Smokkelwaar binnenbrengen in de gevangenis (zelfs zonder de intentie het door te geven aan de gevangene) kan serieuze gevolgen hebben voor zowel jezelf als voor de gevangene zijn bezoeksrecht!
Solidariteit kent geen grenzen
Je kan een gevangene ook op minder directe manieren ondersteunen. Zo kan je brieven of e-mails versturen naar de juiste plaatsen om een transfer of veganistisch eten te vragen voor een bepaalde gevangene, als deze dat eist. Dit kan de kansen van de gevangene om dit te krijgen verhogen. Vraag na bij de gevangene in kwestie wat nuttig kan zijn, en/of geef gehoor aan oproepen van steungroepen voor campagnes.
Er zijn zoveel zaken die je kan doen. Het hangt vooral af van jezelf en je creativiteit. Zoals simpelweg publiciteit voor de zaak, picketacties aan gevangenissen, bannerdrops, grafitti, of andere directe actie in solidariteit met de gevangene.
Tot slot…
Schrijven naar gevangenen draait meestal gewoon rond je gezond verstand te gebruiken. De meeste gevangenen zijn geen wilde beesten zoals “Het Laatste Nieuws” ons wil doen geloven maar gewone mensen net als jij. De gevangenis dient om mensen te isoleren, dus moeten we zorgen dat gevangenen zich niet compleet verlaten en vergeten voelen door de buitenwereld.